Không chỉ chăm chăm phát triển trí tuệ cho trẻ mà chúng ta còn phải dạy trẻ cách điều chỉnh cảm xúc bản thân và giao tiếp tốt với các trẻ khác.
Việc nuôi dưỡng cảm xúc ở trẻ nhỏ cũng quan trọng như việc phát triển trí tuệ. Tuy nhiên, cha mẹ thường chú trọng thiên lệch về sự thông minh, thay vì dành thời gian cho cảm xúc của trẻ phát triển đúng đắn. Thực tế, các kênh truyền thông và báo chí hầu hết đều nói về phát triển trí thông minh (IQ). Ví dụ, như “làm sao để trẻ thông minh”, “làm sao để trẻ thành một thần đồng toán học ngay từ nhỏ”. Tôi nhận thấy có nhiều cha mẹ đang bỏ lỡ đi những cơ hội quý giá để nuôi dưỡng cảm xúc của trẻ từ sớm và để trẻ trở nên khá khó khăn điều chỉnh cảm xúc trong các biến cố sau này.
Tại sao nuôi dưỡng cảm xúc là quan trọng
Điều chỉnh cảm xúc là một chỉ số quyết định trẻ có hạnh phúc và thành công thực sự hay không. Không chỉ chăm chăm phát triển trí tuệ cho trẻ mà chúng ta còn phải dạy trẻ cách quản lý cảm xúc bản thân cũng như và giao tiếp tốt với các trẻ khác. Khi được dạy tốt điều này, trẻ sẽ có cách nhìn vấn đề toàn diện hơn và hành vi ứng xử sẽ khôn ngoan hơn.
TS. Lisa Firestone, GĐ Viện nghiên cứu và giáo dục Glendon (Mỹ), đã cho biết: “Điều chỉnh cảm xúc tốt có thể giúp chúng ta tiên đoán được 54% sự thành công của một đứa trẻ trong các mối quan hệ, tính hiệu quả của công việc, giữ gìn sức khỏe và đòi hỏi cho chất lượng cuộc sống khi chúng trưởng thành.” Nghiên cứu của Lisa cũng cho biết thêm những trẻ được rèn luyện cảm xúc tốt có những điểm số tốt tại trường và biết lựa chọn tốt hơn trong các hoạt động.
Trước 5 tuổi, não bộ của trẻ phát triển với tốc độ rất nhanh, gần 85-90% cấu trúc não bộ đã được hoàn thiện. Tuy nhiên, không chỉ nằm ở bao nhiêu tế bào thần kinh được tạo ra, mà làm cách nào các tế bào thần kinh học cách tạo một mạng lưới vững chắc và dày đặc mới khiến một đứa trẻ trở nên toàn diện về mặt trí tuệ và cảm xúc.
Những trẻ được rèn luyện cảm xúc tốt có những điểm số tốt tại trường và biết lựa chọn tốt hơn trong các hoạt động (Ảnh minh họa).
Khi nào bắt đầu nuôi dưỡng cảm xúc cho trẻ
Theo TS.Pam Schiller, từ 14 tháng tuổi trẻ có thể chính thức học điều chỉnh cảm xúc thông qua giao tiếp với cha mẹ và những người chăm sóc bé.
Trước 14 tháng tuổi
Việc tương tác của mẹ khi cho con bú, hoặc những câu chuyện cha kể cho bé nghe hoặc cách mà cha mẹ chơi cùng bé cũng là cách tạo tiền đề cho các cảm xúc của trẻ phát triển.
Bé từ 15 tháng tuổi
Lúc này não bộ bước qua 1 giai đoạn phát triển tính chủ động độc lập và giai đoạn tantrum (hay giận, khóc, mè nheo) phát triển để rèn luyện khả năng điều chỉnh cảm xúc của bé sau này ở những biến cố lớn hơn.
Ví dụ: Bé đòi mẹ dẫn bé đi lên đi xuống các bậc thang nhiều lần mặc dù bạn đang ngồi nói chuyện với bạn bè, và rất dễ cáu giận, bướng bỉnh nếu bé bạn không làm theo hoặc dành thời gian nói chuyện người khác.
Hành động của nhiều cha mẹ thường làm, nhưng không dạy bé điều chỉnh cảm xúc: Xin phép mọi người, bạn dẫn bé đi 1-2 lần nữa và cảm thấy bực la bé và bé càng khóc, càng giận hơn.
Thay đổi để giúp bé học cách điều chỉnh cảm xúc
Khi bé biểu hiện hành vi không đúng, hãy dạy cách kiểm soát nó. Nếu bỏ qua và chỉ dùng mệnh lệnh để ngăn cản thì bé sẽ vẫn cứ lặp lại và thậm chí khi bé lớn bé vẫn không thể chấp nhận việc người khác không đồng ý với mình.
Khi bé biểu hiện hành vi không đúng, hãy dạy cách kiểm soát nó (Ảnh minh họa).
Hãy làm những điều sau:
1. Đừng dùng bất cứ lời nói ra lệnh nào vì sẽ làm cảm xúc phản đối có thêm năng lượng để “gào thét”. Việc bạn cần làm là cắt nguồn năng lượng đó càng sớm càng tốt để dành không gian cho cảm xúc thứ 2 xuất hiện. Do đó, bạn chỉ cần thay đổi thái độ nghiêm lại hoặc dùng kí hiệu (để tay lên miệng ra hiệu im lặng) và nói với bé: “Mẹ đang nói chuyện với cô, lát mẹ sẽ dẫn con đi, được không”.
2. Nếu bé khóc lóc thì bạn nên xin phép người bạn của bạn và bế bé sang 1 ghế ngồi khác, cứ để bé sử dụng hết năng lượng của cảm xúc thứ nhất, bạn vẫn ngồi đó và không cần nói. Khi hết năng lượng của cảm xúc 1, cảm xúc thứ 2 sẽ phát triển, bé sẽ tự điều chỉnh ít khóc hơn và chịu lắng nghe hơn. Nhiều bé có năng lượng dài và cảm xúc mãnh liệt sẽ tiếp diễn nhiều lần, nhưng cứ mỗi lần diễn ra như vậy và bạn cũng hành động cùng 1 cách như trên, năng lượng sẽ tự phân bố và bé sẽ biết cách ngoan hơn ở những lần sau. Số phút thời gian im lặng được khoa học chứng minh có hiệu quả là bằng số tuổi của bé.
3. Khi cảm xúc thứ 2 xuất hiện là lúc bạn cần phải nói cho bé hiểu. Lời giải thích là ngàn vàng hơn là lời trách mắng. Muốn thay đổi 1 hành vi không nằm ở bạn quát mắng hay trừng phạt bao nhiêu, mà nằm ở cách mà bé hiểu vấn đề nằm ở chỗ nào.
4. Sau cảm xúc thứ 2, tiếp đến là hàng loạt cảm xúc để điều chỉnh hành vi của bé xuất hiện để rồi trẻ sẽ biết chọn 1 cảm xúc thích hợp đối với mỗi tình huống
Bạn dùng vũ lực, la mắng và trừng phạt nghiêm khắc, điều này chỉ làm trẻ hằn sâu hơn cảm xúc đầu tiên, mà không có cơ hội cho hàng loạt cảm xúc khác phát triển. Những vấn đề tâm lý trẻ nhỏ cũng có thể phát triển ở bé.
Vài nét về tác giả:
Bác sĩ dinh dưỡng Anh Nguyễn hiện đang công tác tại ĐH Worcester-Anh, là thành viên của Hiệp Hội Dinh Dưỡng Lâm Sàng Anh (The British Association for Applied Nutrition and Nutritional Therapy). Bác sĩ có nhiều bài viết tư vấn về việc chăm sóc sức khỏe cho Mẹ&bé trên trang cá nhân, cũng là đồng tác giả của cuốn sách “Làm mẹ không áp lực”.
Nguồn: Afamily
