Sốt xuất huyết là một trong những căn bệnh gây tử vong hàng đầu ở trẻ em. Do đó, khi trẻ bị sốt xuất huyết, ba mẹ cần đưa trẻ đi khám và điều trị kịp thời, tránh xảy ra biến chứng nguy hiểm.
1. Sốt xuất huyết ở trẻ em là bệnh như thế nào?
Sốt xuất huyết là một bệnh truyền nhiễm cấp tính do virus Dengue gây ra. Loại virus Dengue này có 4 chủng huyết thanh gồm: DEN-1, DEN-2, DEN-3 và DEN-4. Bệnh nhân nhiễm chủng virus nào sẽ chỉ có khả năng tạo miễn dịch với chủng virus đó. Chính vì vậy, một người có thể bị sốt xuất huyết nhiều hơn 1 lần.
Vật chủ trung gian lây truyền virus Dengue là muỗi vằn, chủ yếu là muỗi cái thuộc giống Aedes. Muỗi vằn sẽ truyền virus từ người bệnh sang người khỏe mạnh thông qua hoạt động đốt.
Bệnh sốt xuất huyết xảy ra quanh năm, nhưng cao điểm nhất là vào mùa mưa – mùa muỗi sinh sản. Bệnh có thể xảy ra với tất cả mọi người, từ trẻ nhỏ tới người lớn. Khi bị sốt xuất huyết, người bệnh cần được điều trị và chăm sóc đúng cách, nếu không bệnh có thể trở nặng và dẫn đến tử vong.
2. Nhận biết sớm dấu hiệu trẻ bị sốt xuất huyết
Bệnh sốt xuất huyết thường khởi phát đột ngột và diễn biến qua 3 giai đoạn: sốt, nguy hiểm, hồi phục. Khi trẻ bị sốt xuất huyết, trẻ sẽ có những biểu hiện khác nhau tùy theo từng giai đoạn cụ thể.
2.1. Dấu hiệu trẻ bị sốt xuất huyết giai đoạn sốt
Sau khi bị nhiễm virus Dengue, trẻ thường sẽ ủ bệnh từ 4-7 ngày, có trường hợp ủ bệnh tới 14 ngày. Sau đó, trẻ sẽ có biểu hiện sốt cao đột ngột và liên tục (từ 39 -40 độ C), uống thuốc hạ sốt nhưng không giảm.
Nếu trẻ còn nhỏ, chưa nói được, ba mẹ sẽ thấy trẻ quấy khóc khó chịu. Nếu trẻ lớn hơn, trẻ sẽ kêu đau đầu, đau cơ khớp, nhức mắt. Ngoài ra, trẻ còn có biểu hiện mệt mỏi, chán ăn; da sung huyết; bị chảy máu chân răng, hoặc chảy máu mũi.
2.2. Dấu hiệu trẻ bị sốt xuất huyết giai đoạn nguy hiểm
Nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời trong giai đoạn đầu của bệnh, trẻ sẽ bước vào giai đoạn nguy hiểm. Giai đoạn này thường rơi vào khoảng từ ngày thứ 3 đến ngày thứ 7 sau khi khởi phát bệnh, tức sau ngày bị sốt đầu tiên. Lúc này trẻ có thể đã hạ sốt, tuy nhiên bắt đầu có dấu hiệu thoát huyết tương. Đây là hiện tượng lượng huyết tương trong máu ồ ạt thoát ra khiến bụng chướng to. Hiện tượng này thường kéo dài từ 2-4 ngày và rất nguy hiểm, có thể gây tử vong cho trẻ. Lúc này trẻ sẽ bị:
– Tràn dịch màng phổi với các biểu hiện như đau tức ngực, cảm giác đau tăng lên khi thay đổi tư thế; khó thở
– Tràn dịch màng bụng với biểu hiện chướng bụng, bụng to nhanh
– Gan to bất thường với biểu hiện đặc trưng là đau tức vùng thượng vị hoặc vùng hạ sườn
Nếu thoát huyết tương diễn tiến nặng sẽ dẫn tới sốc với các biểu hiện như:
– Vật vã, mệt mỏi, lờ đờ
– Da lạnh ẩm; lạnh đầu chi
– Mạch nhanh nhỏ
– Huyết áp kẹt, tức huyết áp tối thiểu và tối đa cách nhau dưới 20 mm Hg; tụt huyết áp hoặc không đo được huyết áp
– Ít đi tiểu
– Xuất huyết dưới da: các nốt xuất huyết hoặc các mảng bầm tím xuất hiện ở mặt trong 2 cánh tay, mặt trước 2 chân, đùi, bụng, mạng sườn.
– Xuất huyết nội tạng: xuất huyết ở đường tiêu hóa, phổi, hoặc não với các biểu hiện như nôn/ho ra máu, ra máu bất thường ở âm đạo, đi tiểu ra máu, …
– Xuất huyết niêm mạc với các biểu hiện: Chảy máu mũi, chảy máu chân răng (lợi); tiểu ra máu, …
Lưu ý:
Xuất huyết không phải là biểu hiện tất yếu sẽ xuất hiện của bệnh sốt xuất huyết. Rất nhiều trường hợp trẻ bị sốt xuất huyết nhưng lại không hề có biểu hiện xuất huyết. Tuy nhiên, dù xuất hiện hay không xuất hiện triệu chứng xuất huyết thì bệnh vẫn đã tới giai đoạn nguy hiểm, có thể khiến trẻ phải đối mặt với những biến chứng nguy hiểm như: suy gan, suy thận, viêm cơ tim, rối loạn tri giác, …; thậm chí là tử vong. Do đó, ở giai đoạn này, ba mẹ cần chú ý chăm sóc, theo dõi sát sao các triệu chứng ở trẻ. Nếu thấy các triệu chứng có dấu hiệu nặng lên thì cần đưa trẻ đến bệnh viện kịp thời.
2.3. Giai đoạn phục hồi
Sau khi trẻ vượt qua giai đoạn nguy hiểm nhờ điều trị kịp thời, đúng cách; trẻ sẽ bước sang giai đoạn phục hổi. Giai đoạn này thường sau giai đoạn nguy hiểm khoảng 48-72 giờ. Trẻ sẽ lấy lại cảm giác thèm ăn, đi tiểu nhiều hơn, huyết áp ổn định hơn, sức khỏe dần cải thiện.
3. Điều trị trẻ bị sốt xuất huyết như thế nào?
Hiện nay vẫn chưa có thuốc đặc hiệu điều trị bệnh sốt xuất huyết. Các phương pháp điều trị chủ yếu tập trung vào việc điều trị các triệu chứng. Khi thấy trẻ sốt cao đột ngột kèm các triệu chứng đau đầu, nhức mắt, chán ăn, … ba mẹ nên cho trẻ đến bệnh viện khám. Đặc biệt, trẻ dưới 1 tuổi rất dễ diễn tiến nặng khi bị sốt xuất huyết do hệ miễn dịch còn non yếu. Do đó, ba mẹ cần đưa trẻ đi khám càng sớm càng tốt để bác sĩ thăm khám và chỉ định phương pháp điều trị phù hợp.
Tùy thuộc các triệu chứng xuất hiện ở trẻ, bác sĩ sẽ đưa ra những chỉ định điều trị riêng. Với mức độ nhẹ, có thể trẻ sẽ được chỉ định điều trị ngoại trú với sự hướng dẫn và theo dõi chặt chẽ của các y bác sĩ. Tuy nhiên, hầu hết các trường hợp trẻ bị sốt xuất huyết đều được chỉ định nhập viện để theo dõi và điều trị kịp thời.
4. Những lưu ý cần nhớ khi chăm sóc trẻ bị sốt xuất huyết
Khi trẻ bị sốt xuất huyết, ngoài sự điều trị chuyên môn từ bác sĩ, gia đình cũng cần hết sức chú ý trong việc chăm sóc trẻ để giúp con mau khỏi. Sau đây là một số lưu ý mà ba mẹ nên ghi nhớ khi chăm sóc trẻ bị sốt xuất huyết:
4.1. Hạ sốt cho trẻ đúng cách
– Khi trẻ sốt cao trên 38.5 độ C, cho trẻ uống thuốc hạ sốt Paracetamol theo đúng liều lượng chỉ định từ bác sĩ. Lưu ý mỗi lần cho trẻ uống thuốc phải cách nhau ít nhất 4 giờ. Ngoài ra, ba mẹ nên kết hợp lau người cho trẻ bằng nước ấm, đắp khăn ấm tại các vị trí như trán, nách, bẹn. Đồng thời cho trẻ mặc quần áo thoáng mát để tránh nhiệt độ tăng quá cao, gây co giật.
– Tuyệt đối không hạ sốt cho trẻ bằng Aspirin, Ibuprofen, Analgin, vì các thuốc này có thể làm tình trạng bệnh trở nên nghiêm trọng hơn do xuất huyết hoặc toan máu.
– Theo dõi thân nhiệt của trẻ một cách thường xuyên. Gọi ngay bác sĩ nếu thấy thân nhiệt trẻ tăng cao một cách bất thường.
4.2. Chế biến món ăn dễ tiêu hóa cho trẻ
Khi trẻ bị sốt xuất huyết, trẻ sẽ cảm thấy chán ăn. Vì vậy, ba mẹ nên chế biến những món ăn mềm, lỏng, dễ tiêu hóa cho trẻ như: cháo, súp, …. Đồng thời, chia nhỏ bữa ăn để con dễ ăn hơn. Ngoài ra, có thể kết hợp cho con uống sữa để đảm bảo đủ dinh dưỡng cho trẻ. Ba mẹ có thể tham khảo một số loại sữa công thức giàu dinh dưỡng, giúp tăng đề kháng cho trẻ tại đây.
4.3. Bổ sung nước cho trẻ
Trẻ sốt cao kéo dài sẽ bị mất nước. Do đó, ba mẹ cần bù nước cho trẻ bằng nước lọc, nước trái cây, nước canh, dung dịch điện giải Oresol, …
4.4. Một số lưu ý khác
– Hạn chế trẻ vận động một cách tối đa. Cho trẻ nghỉ ngơi hoàn toàn trong phòng thoáng mát và kín gió.
– Nếu trẻ đang điều trị tại nhà, ba mẹ cần theo dõi sát sao các triệu chứng. Nếu nhận thấy trẻ có các biểu hiện nghiêm trọng như vật vã, lừ đừ, khó thở, thân nhiệt hạ, chảy máu cam, … thì cần đưa trẻ đến bệnh viên cấp cứu ngay.
>>> Xem thêm: Chăm sóc trẻ bị sốt xuất huyết đúng cách
5. Phòng bệnh sốt xuất huyết cho trẻ như thế nào?
Đến nay, bệnh sốt xuất huyết vẫn chưa có vắc xin dự phòng. Do đó, cách phòng bệnh sốt xuất huyết tốt nhất là diệt muỗi và phòng ngừa muỗi đốt.
– Diệt muỗi, ngăn ngừa muỗi sinh sản: đậy kín các dụng cụ chứa nước để muỗi không thể vào đẻ trứng. Thả cả vào các dụng cụ chứa nước lớn để diệt bọ gậy, lăng quăng. Vệ sinh thường xuyên các dụng cụ chứa nước như: xô, lu,… Phát quang vườn rậm; thu gom các vật dụng phế thải có thể chứa nước xung quanh nhà như chai, lọ, vỏ dừa, bánh xe,… Thay nước bình hoa thường xuyên.
– Phòng chống muỗi đốt: cho trẻ mặc quần áo dài tay, ngủ màn cả đêm và ngày. Dùng bình xịt muỗi, kem chống muỗi, cao đuổi muỗi, tinh dầu đuổi muỗi, vợt muỗi để xua đuổi và diệt muỗi. Hiện nay tại Bibo Mart có đầy đủ các sản phẩm quần áo, màn chụp, kem chống muỗi, … cho bé, ba mẹ có thể tới các cửa hàng thuộc hệ thống để mua cho con và giúp con phòng ngừa bệnh sốt xuất huyết ngay từ bây giờ.
